"Хөкүмәт сәгате" кысаларында республика парламентының кырык җиденче утырышында депутатлар "Матди булмаган этномәдәни байлык өлкәсендә аерым мәсьәләләрне җайга салу турында" гы законны гамәлгә ашыруның барышы турында мәгълүмат тыңладылар, аны республика мәдәният министры Ирада Әюпова тәкъдим итте.

Ирада Әюпова әйтүенчә, 2023 елның августында федераль министрлык тарафыннан матди булмаган этномәдәни байлык объектларының федераль дәүләт реестры турында нигезләмә расланган, аның максаты – илдәге барлык халыкларның һәм этник берләшмәләрнең мәдәни үзенчәлеген тәэмин итүнең, шулай ук этномәдәни һәм тел күптөрлелеген саклауның хокукый нигезләрен булдыру.

"Татарстанда матди булмаган этномәдәни байлык объектлары реестры турында Нигезләмә эшләнде. 2021 елда республиканың матди булмаган этномәдәни байлык объектларының электрон реестры булдырылды. Анда 88 объект турында мәгълүмат урнаштырылган, – диде Ирада Әюпова һәм депутатларны бу мәсьәләләргә үз округларында һәм беркетелгән муниципаль районнарда игътибар итәргә чакырды. – Мирасыбыз турында мәгълүмат туплау һәм саклау бик мөһим".

Министр әйтүенчә, хәзерге вакытта федераль реестрга 4 объект кертелгән, өч объект халык мәдәнияте антологиясенә кертелгән. Быел федераль реестрга кертү өчен татарларның Сабантуй йоласы  һәм Балтач районы керәшеннәрендә гөслә ясау техникасы һәм технологиясе проектлары тәкъдим ителгән.

Халык һөнәрләрен популярлаштыру максатыннан осталар тарафыннан  республиканың гомуми белем бирү учреждениеләре өчен мастер-класслар үткәрелә. 2022 елда 96 мастер-класс һәм дәрес үткәрелгән, бу уку елында барлык мәктәпләрдә дә республиканың традицион һөнәрләре белән танышу дәресе үткәрелә. Соңгы 13 елда Татарстан осталары йөздән артык халыкара, төбәк-ара, бөтенроссия, республика чараларында катнашткан. Түбәтәйләр, калфаклар, читекләр, яулыклар, музыка кораллары, күн әйберләр элеккечә зур ихтыяҗ белән файдалана.

Ирада Әюпова билгеләп үткәнчә, халык кәсепләрен һәм милли кулланма сәнгатьне үстерү республиканың абруе, аның тарихын һәм традицияләрен саклау мәсьәләсе булып кала. Ул халык кәсепләренең һәм һөнәрләренең читек кәсебе, күн мозаикасы, ювелир сәнгате, агач эшкәртү, чигү, кулдан туку, тимерчелек эше, керамика һәм башка төрләрен үстерүдә перспективаларга һәм проблемаларга игътибар юнәлтте.

2021 елдан башлап, ТР Мәдәният министрлыгы «Тормыш стиле – мәдәни код» фестивален үткәрә.

2022 елда Казан кремлендә «Татар костюмы: традиция һәм трансформация» дип аталган күргәзмә ачылган. Быел  исә «Казан Идел буе халыкларының традицион костюмы: 19 нчы гасырның икенче яртысы – 20 нче гасыр башы» проекты тәкъдим ителгән.

2023 елның 31 мартыннан 1 ноябренә кадәр Казанның 13 мәйданчыгында республика муниципаль берәмлекләре арасында «Татарстанның мәдәни башкаласы» республика конкурсы уза, аның кысаларында халыкны тарихи-мәдәни күргәзмәләр, туристик маршрутлар, милли аш-су, халык сәнгать кәсепләре, иҗат коллективлары чыгышлары аша муниципаль берәмлекләрнең уникаль мәдәни коды белән таныштыралар.

"Халык кәсепләренең эшчәнлек халыкның менталитетына, аның традицион мәдәнияткә тугрылыгына һәм үз үсешенең дәвамлы характеры өстенлекләренә җавап бирә", - дип билгеләп үтте Ирада Әюпова.  Традицион сәнгать эволюцияләнә, яңалыклар кертелә һәм урнаштыра, бу аның төп принципларында ята.

Үз чыгышында мәдәният министры «Татарстан Республикасының чигелгән картасы» күргәзмәсе турында сөйләде. Утырышның тәнәфесендә күргәзмә экспозициясен Татарстан Республикасы Дәүләт Киңәшчесе Минтимер Шәймиев, Дәүләт Советы Рәисе Фәрит Мөхәммәтшин, парламент депутатлары һәм чарада катнашучылар карады.

"Күргәзмә йөзләгән кеше – рәссамнар, чигүчеләр, җитәкчеләр һәм проект кураторлары эше нәтиҗәсе булды", - диде министр. - Акция кысаларында республиканың 43 муниципаль районы һәм 2 шәһәр округы территориаль һәм мәдәни үзенчәлекләре булган Татарстан картасының үз фрагментларын төзеделәр. Аннары бу фрагментлар бердәм полотнога – Республика картасына берләштерелә. Карта белән бергә республика муниципаль берәмлекләренең уникаль сөлгеләр коллекциясе дә тәкъдим ителде".