Бүген Дәүләт Советында Икътисад, инвестицияләр һәм эшмәкәрлек комитеты утырышы узды, анда комитет рәисе Рәгать Хөсәенов кече һәм урта эшмәкәрлекне үстерү турындагы республика законын мониторинглау нәтиҗәләре турында мәгълүмат бирде. Моннан тыш, утырышта Татарстан территориясендә алкогольсез тонус күтәрә торган эчемлекләр сатуны тыю һәм чикләү турындагы закон проекты каралды.

Кече һәм урта эшмәкәрлекне үстерү турындагы республика законын мониторинглау нәтиҗәләре турындагы төп мәсьәлә белән Икътисад, инвестицияләр һәм эшмәкәрлек комитеты рәисе Рәгать Хөсәенов чыгыш ясады. Ул билгеләп үткәнчә, әлеге законны мониторинглау комитетның агымдагы елга республика Икътисад министрлыгы, Сәүдә-сәнәгать палатасы белән берлектә Татарстан Республикасы Фәннәр Академиясе һәм эксперт җәмәгатьчелеге белән берлектә эш планында каралган, закон нормаларының нәтиҗәлелеген анализлауны да үз эченә алган. «Закон 2010 елдан бирле гамәлдә, бу тулаем алганда әлеге тармакны хокукый җайга салуның тотрыклылыгы турында сөйли. Аңа кертелгән үзгәрешләр – алар барлыгы 19  – бизнеска ярдәм итү механизмнарын киңәйтүгә һәм эчтәлеген тулыландыруга юнәлдерелгән, – дип басым ясады Рәгать Хөсәенов. – Агымдагы елда без сезнең белән республика территориясендә кече бизнесның бер өлеше буларак гаилә бизнесының хокукый гарантияләрен үстерү һәм көчәйтү буенча законга үзгәрешләрне хупладык».

Рәгать Хөсәенов әйтүенчә, 2025 елда Татарстан Республикасында эшмәкәрлекне үстерүгә федераль һәм республика программалары буенча 63 млн сумнан артык акча җибәрелгән, бу 3169 кече һәм урта бизнес субъектына ярдәм күрсәтергә мөмкинлек биргән. Хәзерге вакытта республикада 183 меңнән артык кече һәм урта эшмәкәрлек субъекты эшчәнлек алып бара, бу узган елның шушы чоры белән чагыштырганда, 3,2% ка югарырак. Кече һәм урта эшкуарлык субъектлары саны буенча Татарстан Идел буе федераль округында 1 нче урынны һәм Россия Федерациясендә 7 нче урынны били.

2025 елның беренче яртыеллыгы йомгаклары буенча кече һәм урта бизнеста эшләүчеләр саны 580 меңнән артык кеше тәшкил итә (шәхси эшмәкәрләрне һәм үзмәшгульләрне исәпкә алмаганда). Ел башына үсеш 4,2% яки 23200 кеше тәшкил иткән (чагыштыру өчен: 2024 ел нәтиҗәләре буенча әлеге секторда эшләүчеләр саны 557719 кеше булган). «Бу өлкәдә эшләүчеләр саны буенча Татарстан Идел буе федераль округында 1 нче урында тора. Бу мәгълүматлар, тулаем алганда, тармакны законнар белән җайга салуның нәтиҗәлелеген күрсәтә, – дип билгеләп үтте комитет рәисе. – Эшмәкәрлеккә ярдәм өлкәсендә законнарны алга таба камилләштерүне инновацион эшмәкәрлекне үстерүгә, экспорт потенциалын көчәйтүгә юнәлтү максатка ярашлы, бу тулаем Татарстан Республикасы икътисадының көндәшлеккә сәләтен ныгытуга ярдәм итәчәк».

Мониторинг нәтиҗәләре турындагы мәгълүмат профильле комитет әгъзалары тарафыннан игътибарга алынды. Комитет әлеге законны гамәлгә ашыруны контрольдә тотуны дәвам итәргә дигән карар кабул итте.

Бүген профильле комитет Дәүләт Советы депутатларына Татарстан Республикасы территориясендә алкогольсез тонусны күтәрә торган  эчемлекләр (шул исәптән энергетик) белән сәүдә итүне тыю һәм чикләү турындагы закон проектын беренче укылышта кабул итәргә тәкъдим итте. «Әлеге проект ел дәвамында экспертлар, юристлар, күзәтчелек органнарын җәлеп итеп эшләнде, – дип аңлатты Икътисад, инвестицияләр һәм эшмәкәрлек комитеты рәисе Рәгать Хөсәенов. – Федераль дәрәҗәдә бүген әлеге продуктны балигъ булмаганнарга сату тыела. Безнең башка субъектлардагы коллегаларыбыз – ә бу 60 тан артык төбәк – үз территорияләрендә энергетикларны сатуны чикләүне керттеләр. Без дә, барлык фикер алышуларны исәпкә алып, Татарстанда мондый җайга салуның кирәклеге турында фикергә килдек».

Дәүләт Советы депутаты Артур Габделҗанов закон проектын тәкъдим итеп,  энергетикларны куллануның кискен артуы турында әйтте. Бигрәк тә яшьләр арасында. Бу аларны куллануның потенциаль куркынычлыгы турында хәбәрдар булмавы белән аңлатыла. «Соңгы биш ел эчендә энергетик эчемлекләренең Россия базарында күләме 40% тан да күбрәккә  артты, шул ук вакытта кулланучыларның шактый өлешен 12 яшьтән 25 яшькә кадәрге затлар тәшкил итә, – дип билгеләде Артур Габделҗанов. – Әлеге эчемлекләрнең кеше сәламәтлеге өчен куркынычы шунда: энергетик эчемлекләрдә кофеин, шикәр, витаминнар, аминокислоталар һәм үсемлекләрдән ясалган матдәләр концентрациясе медицина фәнендә тәкъдим ителгәннән күп тапкыр югарырак. Бу безнең яшьләребезнең сәламәтлегенә йогынты ясый. Көнгә бу эчемлекләрнең бер банкасын гына кулланырга мөмкин дип уйласак, яшьләр монда чикләүләрне белми».

Закон проекты белән мәгариф, медицина һәм социаль билгеләнештәге объектларда тонус күтәрә торган  эчемлекләр сатуны чикләргә тәкъдим ителә. Бер үк вакытта республика Хөкүмәтенә гавами чаралар уздыру чорында, шулай ук спорт ярышлары уздыру вакытында гражданнар күпләп җыела торган урыннарда әлеге продукцияне сатуны чикләү вәкаләтләрен бирү тәкъдим ителә. «Без тыймыйбыз, ә чиклибез. Җәмәгать урыннарда, шул исәптән спорт чараларында һәм медицина, мәгариф һәм социаль объектларда, ягъни яшьләр тупланган урыннарда, сатуны чиклибез, – дип басым ясады Артур Габделҗанов. – Минем уйлавымча, бу үз җимешләр бирер. Без мониторинг үткәрергә һәм билгеле бер статистика алып барырга планлаштырабыз. Бу эксперимент түгел, бу закон проекты, шуңа күрә мин безгә бу эшкә кушылырга кирәк дип саныйм».

Җаваплылыкны гражданнарга – 3 мең сумнан 5 мең сумга кадәр, вазыйфаи затларга – 30 мең сумнан 50 мең сумга кадәр, юридик затларга 100 мең сумнан 150 мең сумга кадәр административ штраф салу рәвешендә билгеләргә тәкъдим ителә.

Депутатлар «Татарстан Республикасы территориясендә алкогольсез тонус күтәрә торган эчемлекләр (шул исәптән энергетик) сатуны тыюлар һәм чикләүләр турында» закон проектын хуплады һәм Дәүләт Советына документны парламентның якындагы утырышында карарга киңәш итте.

Комитет утырышында шулай ук Комитетның 2025 елдагы  эшчәнлеге турында хисап каралды, якынча эш планы расланды. Шулай ук Икътисад, инвестицияләр һәм эшкуарлык комитеты каршындагы Эксперт советының 2025 елдагы эше турында мәгълүмат бирелде. Эксперт советы рәисе Владимир Холоднов эксперт советы составы яңартылуы турында сөйләде, анда 9 эксперт кергән. Хисап чорында Эксперт советы тарафыннан 9 утырыш уздырылган, шул исәптән комитет белән 7 уртак утырыш. Экспертлар тарафыннан барлыгы 27 мәсьәлә каралган, шул исәптән 9 Татарстан Республикасы законы проекты һәм 8 федераль закон һәм Россия Федерациясе субъектлары мөрәҗәгатьләре.

Утырышта башка мәсьәләләр дә каралды.