Июнь аенда Дәүләт Советының илле дүртенче утырышында кабул ителгән  республика законнары үз көченә керә. Менделеевск һәм Түбән Кама районнарының яңа чикләре закон белән раслана. Чит ил агентлары хәзер Дәүләт Советы, шәһәр һәм район Советлары депутатлары итеп сайлана алмаячак. Авыл мәктәпләре педагогларына сыйныф җитәкчелеге өчен өстәмә түләүләр арта. Республика бюджетына өстәмә кергән акчалар инфраструктура проектларын гамәлгә ашыруга юнәлдереләчәк. Кабул ителгән социаль әһәмиятле законнар турында тулырак безнең рубрикада укыгыз.

Бюджет-2023: гражданнарга һәм икътисадның төп тармакларына ярдәм

2024 елның 10 июнендә «2023 елга Татарстан Республикасы бюджеты үтәлеше турында» 30-ТРЗ номерлы Закон үз көченә керде.

2023 ел бюджеты социаль юнәлешле булып калган, гражданнарга һәм икътисадның төп тармакларына ярдәм итүгә юнәлдерелгән.

Россия Федерациясе субъектлары арасында Татарстан керемнәр күләме буенча алтынчы урында тора, узган ел республика бюджетына 486,8 млрд.сум кергән. Консолидацияләнгән бюджет чыгымнары узган ел 589,4 млрд сум, республика бюджеты чыгымнары 510,2 млрд сум тәшкил иткән. Бюджет сәясәтендә социаль өлкә, илкүләм проектлар һәм территорияләргә ярдәм итү өстенлекле булып кала. Чыгымнарның күп өлеше социаль әһәмиятле. Мәсәлән, социаль өлкәгә чыгымнар консолидацияләнгән бюджетта 322 млрд сум тәшкил иткән. Махсус операциядә катнашучыларга һәм аларның гаилә әгъзаларына аерым игътибар бирелә.

2023 елда Татарстан Республикасы бюджеты үтәлеше турында Закон түбәндәге күрсәткечләр белән кабул ителде: керемнәр 486 млрд 843 млн 482,8 мең сум, чыгымнар 510 млрд 221 млн 004,4 мең сум.

2023 елда Территориаль мәҗбүри медицина иминияте фонды  бюджеты: программалар тулы күләмдә финансланган

2024 елның 10 июнендә «2023 елда Татарстан Республикасы Территориаль мәҗбүри медицина иминияте фонды бюджеты үтәлеше турында» 31-ТРЗ номерлы  Закон үз көченә керде.

Фонд бюджеты планлаштырылган параметрларда гамәлгә ашырыла. Узган ел Территориаль мәҗбүри медицина иминияте фонды бюджеты турындагы законга ике тапкыр үзгәрешләр кертелде. Әлеге үзгәрешләр нәтиҗәсендә Фонд бюджеты керемнәре 1,6 процентка, чыгымнар 4 процентка арткан.

2023 елда Территориаль мәҗбүри медицина иминияте фонды бюджетына 71,7 млрд.сум кергән. Бюджет чыгымнары 72,2 млрд сум күләмендә үтәлгән. Хисап елы йомгаклары буенча Фонд бюджеты 566 млн сумлык кытлык белән үтәлгән. Кытлык  тулысынча Фонд хисапларындагы калдыклар хисабына ябылган.

Бюджет хезмәткәрләренең хезмәт хакларын арттыру һәм инфраструктура проектларын гамәлгә ашыру: 2024 елга республика бюджетына үзгәрешләр кертелде

2024 елның 10 июнендә «2024 елга, 2025 һәм 2026 еллар план чорына Татарстан Республикасы бюджеты турында» Татарстан Республикасы Законына үзгәрешләр кертү хакында» 32-ТРЗ номерлы Закон үз көченә керде.

Республика бюджеты керемнәре 30,3 млрд сумга, чыгым өлеше 47 млрд сумга арттырылган.

Өстәмә рәвештә кергән акчалар «Казан» халыкара аэропортында перронны реконструкцияләүгә, Казанның Киров районында Горький шоссесын реконструкцияләү буенча эшләрне башкаруга, яңа инвестицион проектларны гамәлгә ашыруга, социаль әһәмиятле, фәнни, мәдәни һәм спорт чараларын үткәрүгә, социаль-мәдәни өлкә объектларын төзүгә һәм капиталь ремонтлауга юнәлдереләчәк. Документ шулай ук быелның 1 июленнән бюджет хезмәткәрләренең хезмәт хакын арттыруны күздә тота.

2024 елга Татарстан Республикасы бюджеты керемнәренең гомуми күләме 429,9 млрд сум, чыгымнар 446,6 млрд сум күләмендә фаразлана. Бюджет дефициты 16,7 млрд сум тәшкил итәчәк.

Территориаль мәҗбүри медицина иминияте фонды бюджеты турында республика законына үзгәрешләр кертелде

2024 елның 10 июнендә «2024 елга һәм 2025 һәм 2026 еллар план чорына Татарстан Республикасы Территориаль мәҗбүри медицина иминияте фонды бюджеты турында» Татарстан Республикасы Законына үзгәрешләр кертү хакында» 33-ТРЗ номерлы Закон үз көченә керде.

Территориаль мәҗбүри медицина иминияте фонды бюджетының керем өлешенә үзгәрешләр кертү Федераль мәҗбүри медицина иминияте фондыннан һәм республика бюджетыннан бюджетара трансфертлар күләмен, башка салым һәм салым булмаган керемнәрне төгәлләү белән бәйле.

2024 елга Мәҗбүри медицина иминияте фондының керемнәре 79,5 млрд.сум, чыгымнары 80,6 млрд. сум тәшкил итәчәк. Фонд бюджеты чыгымнары программа чараларын үтәүгә 962,5 млн сумга арттырылган.

Фонд бюджеты дефицитын каплау чыганагы булып 1,1 млрд сум күләмендә счетта калган акча тора, шулай итеп, 2024 елга Территориаль мәҗбүри медицина иминияте фонды бюджеты күрсәткечләре балансланган.

Авыл мәктәпләре педагогларына сыйныф җитәкчелеге өчен түләүләр арттырылды

2024 елның 10 июнендә «Татарстан Республикасы Бюджет кодексына үзгәреш кертү турында» 34-ТРЗ номерлы Закон үз көченә керде

Закон Россия Президентының юлламасын һәм йөкләмәләр исемлеген үтәү кысаларында эшләнде һәм кабул ителде, аңа ярашлы рәвештә, быелның 1 мартыннан башлап, 100 меңнән азрак кеше яшәгән торак пунктларда (шәһәрләр, район үзәкләре, поселоклар, авыллар) яшәүче педагоглар өчен сыйныф җитәкчелеге өчен айлык өстәмә түләү 10 мең сумга кадәр арта.

Сыйныф җитәкчелеге өчен түләүләр күләме дифференциацияле булганга (ягъни 100 мең кешедән артык халкы булган торак пунктлар өчен  элекке күләмдә, ягъни, 5 мең сум кала, ә халкы 100 мең кешегә кадәр булган торак пунктлар өчен 10 мең сумга кадәр арттырыла), муниципаль районнар һәм шәһәр округлары бюджетларына республика бюджетыннан субвенцияләр күләмен исәпләү методикасына үзгәрешләр кертелде.

Чит ил агентлары сайлауларда катнаша һәм депутат була алмый

2024 елның 6 июнендә «Татарстан Республикасының аерым закон актларына үзгәрешләр кертү турында» 29-ТРЗ номерлы Закон үз көченә керде.

Закон нигезендә, Татарстан Республикасы дәүләт хакимияте органнарына, җирле үзидарә органнарына сайлаулар үткәргәндә кандидат кандидатны теркәү өчен кирәкле документларны, кандидатлар исемлеген тәкъдим иткән вакытка чит ил агенты статусын туктатырга тиеш.

Бу таләпне үтәмәү кандидатны теркәүдән баш тарту, кандидатны расланган кандидатлар исемлегеннән чыгару өчен нигез булып тора. Моннан тыш, экстремистик яки террорчылык оешмасы эшчәнлегенә катнашы булган чит агентлары һәм гражданнар кандидатлар һәм сайлау берләшмәләренең вәкаләтле вәкилләре һәм ышанычлы кешеләре, шулай ук күзәтүчеләр була алмый.

2024 елның 6 июнендә шулай ук «Татарстан Республикасы Дәүләт Советы депутаты статусы турында» Татарстан Республикасы Законының 4 статьясына үзгәреш кертү хакында» №28-ТРЗ Законы үз көченә керде. Хәзер депутатның чит ил агенты статусын алуы аның депутат вәкаләтләрен вакытыннан алда туктату өчен нигез булып тора.

Шәһәрләрдә яшәүче күп балалы гаиләләр күрше районнарда җир кишәрлекләре ала алачак

25 июньдә «Татарстан Республикасы Җир кодексына үзгәрешләр кертү турында» 40-ТРЗ номерлы Закон үз көченә керә.

Закон өч һәм аннан да күбрәк баласы булган гражданнарга дәүләт яки муниципаль милектә булган җир кишәрлекләрен бушлай милеккә бирүне көйләүче Кодекс нигезләмәләренә үзгәрешләр кертте. Күрсәтелгән үзгәрешләр нигезендә, күрсәтелгән максатлар өчен җир кишәрлекләре алырга теләгән шәһәр округы территориясендә даими яшәүче гражданнарга җир кишәрлекләре тиешле шәһәр округы чикләрендә яисә әлеге пунктта каралган муниципаль берәмлекләр чикләрендә урнашкан җир кишәрлекләре исәбеннән бирелә, алар  тиешле шәһәр округы милкендә була яисә алар белән идарә итү һәм эш йөртү вәкаләтләре Татарстан Республикасы тарафыннан гамәлгә ашырыла.

Хәзер Казанда яшәүче күп балалы гаилә әгъзаларына җир кишәрлекләре Югары Ослан, Биектау, Яшел Үзән, Лаеш, Питрәч муниципаль районнары чикләрендә, ә Чаллы халкына Тукай муниципаль районы чикләрендә бирелергә мөмкин.

Шулай ук өч һәм аннан да күбрәк баласы булган гражданнарның өлкән баласына 18 яшь тулганчы яки белем бирү эшчәнлеген алып баручы оешмада көндезге уку формасы буенча уку шарты белән 23 яшь тулганчы, җир кишәрлеген бушлай милеккә бирү хокукы барлыгы ачыкланган.

Оешмаларның милкенә салым буенча ташламалы салым ставкаларының гамәлдә булуы озайтыла

2025 елның 1 гыйнварыннан «Оешмалар милкенә салым турында» Татарстан Республикасы Законының 5 статьясына үзгәреш кертү хакында» 38-ТРЗ номерлы Закон үз көченә керә.

Документ салым түләүчеләрнең аерым категорияләре өчен билгеләнгән оешмаларның мөлкәтенә салым буенча ташламалы салым ставкаларының гамәлдә булуын озайтуны күздә тота.

Аерым алганда, бакчачылык яки яшелчәчелек коммерцияле булмаган ширкәтләренә, шулай ук бакчачылык, яшелчәчелек яки дача хуҗалыгы алып бару өчен гражданар тарафыннан 2019 елның 1 гыйнварына кадәр оештырылган коммерцияле булмаган оешмаларга карата гомуми файдаланудагы мөлкәт булып торучы мөлкәткә  карата салым салудан азат итүне 2026 елның 1 гыйнварына кадәр озайту каралган. Салым ташламасы социаль булып тора һәм бакчачылык һәм бакчачылык ширкәтләрен үстерүгә юнәлдерелгән.

Сәламәтлек саклау, физик культура һәм спорт ихтыяҗлары өчен кулланыла торган социаль-мәдәни өлкә объектларына карата оешмалар өчен, федераль бюджеттан, Татарстан Республикасы бюджетыннан һәм җирле бюджетлардан финанслана торган оешмалардан тыш, билгеләнгән өстенлекләрне салымны исәпләнгән салым суммасының 4,55 проценты күләмендә түләү рәвешендә 2026 елның 1 гыйнварына кадәр озайту каралган.

Түбән Кама һәм Менделеевск районнары: яңа чикләр

19 июньдә «Аерым муниципаль берәмлекләрнең территорияләре чикләрен үзгәртү һәм «Менделеевск муниципаль районы муниципаль берәмлегенең һәм аның составындагы муниципаль берәмлекләрнең территорияләре чикләрен билгеләү һәм аларның статусы турында» Татарстан Республикасы Законына үзгәрешләр кертү хакында»  (Менделеевск муниципаль районы һәм аның составына керүче Монашево һәм татар Чаллысы авыл җирлекләре территорияләре чикләрен үзгәртү өлешендә) 49-ТРЗ һәм «Түбән Кама шәһәре» һәм «Простинский авыл җирлеге» муниципаль берәмлекләренең территорияләре чикләрен үзгәртү һәм «Түбән Кама муниципаль районы» муниципаль берәмлегенең һәм аның составындагы муниципаль берәмлекләрнең территорияләре чикләрен билгеләү һәм аларның статусы турында республика законына үзгәрешләр кертү хакында 50-ТРЗ номерлы законнар үз көченә керде.

Законнар республиканың Менделеевск һәм Түбән Кама муниципаль районнарының аерым торак пунктлары территорияләренең чикләрен үзгәртүне күздә тота.

Аерым алганда, Менделеевск районы җирлекләре территорияләре чикләрен үзгәртү турындагы республика законы белән «Татар Чаллысы авыл җирлеге» муниципаль берәмлеге территориясе составына «Менделеевск шәһәре»муниципаль берәмлеге территориясенең бер өлеше кертелә. Чикләрне үзгәртү зарурлыгы Татар Чаллысы авыл җирлеге чикләрендә махсус икътисади зона булдыруны планлаштырылу белән бәйле.

Түбән Кама районы торак пунктларының чикләрен үзгәртү турындагы закон белән Простинский авыл җирлеге территориясе составына Түбән Кама шәһәре муниципаль берәмлеге территориясенең бер өлеше кертелә. Чикләрне үзгәртү кирәклеге Простинский авыл җирлеге чикләрендә махсус икътисади зона булдыру һәм «Этилен 600» индустриаль паркын урнаштыру планлаштырылу белән бәйле.

Әлеге мәсьәләләр буенча Менделеевск һәм Түбән Кама районнарында ачык тыңлаулар уздырылган, алар барышында муниципаль берәмлекләрнең чикләрен үзгәртү инициативаларын хупланган.

Халык сәнгать һөнәрләренә – ярдәм һәм үсеш 

19 июньдә   «Халык сәнгать һөнәрләре турында» 46-ТРЗ  номерлы  Закон үз көченә керде

Закон халык сәнгать һөнәрләре өлкәсендә хокукый нигезләрне формалаштыруга, әлеге өлкәдә эшчәнлектә катнашучылар исемлеген киңәйтүгә юнәлдерелгән.

Закон халык сәнгать һөнәрләренең традицион яшәү урыннарын дәүләт реестрында теркәү процедурасын кертә, бу тулы һәм структуралы исәп-хисап алып барырга мөмкинлек бирәчәк.

Моннан тыш, Татарстан Республикасы халык сәнгать һөнәрләре осталары реестрын – халык сәнгать һөнәрләре осталары турында мәгълүматлар туплаган мәгълүмат системасын алып бару законлаштырыла. Бүгенге көндә Татарстан реестрына 83 оста, 11 төр сәнгать кәсепләре һәм һөнәрчелек үрнәкләре, 45 традицион яшәү урыны, 24 предприятие, 150дән артык халык сәнгать кәсепләре субъекты исемнәре кертелгән.

Халык сәнгать һөнәрләре тармагы субъектлары эшчәнлеген сәнгать-эксперт советы белән озата баруның гамәлдәге практикасы саклана.